Kerstbezigheden

Tijdens de kerst is er van alles te doen. Een voorbeeld is eten. Rond de kerst is er veel eten te

Meer informatie

Problemen voorkomen en verhelpen

Voorkomen problemen is een beter plan dan problemen verhelpen. Begin daarom met voorkomen, en als

Meer informatie

Kerstpakketten zijn onmisbaar

Op EenWitteKerst.nl bespreken we alles omtrent kerstmis. Onderdelen die daarbij natuurlijk niet m

Meer informatie

Kerstgebruiken

Tegenwoordig wordt kerstmis gevierd als een groot feest en officiële feestdag in veel landen ter wereld; ook niet-christelijke landen. De vieringen kunnen per land zeer verschillend zijn, de diverse culturele en nationale tradities weerspiegelend. In Nederland en andere westerse landen zijn er echter toch een aantal gebruiken aan te wijzen die min or meer gelijk zijn. Hieronder beschrijven we een aantal gebruiken die in ieder geval in Nederland traditie zijn.

Kerstnachtdiensten

In veel kerken vindt er op kerstavond en eerste kerstdag een kerstnachtdienst plaats. Vaak is het een van de drukste kerkdiensten van het jaar, zowel in protestantse als in katholieke kerken. Als de dienst 's avonds plaatsvindt wordt zij 'kerstavonddienst' genoemd. Een kerstavonddienst wordt gescheiden van een kerstnachtdienst gevierd. De katholieken vieren een 'middernachtsmis' en kerstavond luidt het begin van het kerstfeest in. Elke christelijke kerkdienst is open voor iedereen, maar de kerknachtdienst en de dienst op eerste kerstdag zijn éxtra open. Er zijn namelijk veel mensen die alleen met de kerst naar de kerk gaan. De preek van de dienst is daarom ook vaak afgestemd op mensen die weinig van evangelie weten. De kerken zijn tijdens deze diensten dan ook voller dan normaal. Het zingen van kerstliederen tijdens deze diensten is niet ongebruikelijk. Er worden kerstliederen gezongen zoals 'Stille Nacht', 'Er is een kindeke geboren op aard' en 'De herdertjes lagen bij nachte'.

Kersttoespraken

Veel staatshoofden en monarchen houden op eerste kerstdag een kersttoespraak die vaak wordt uitgezonden op radio en televisie. Uiteraard hoort de Paus hier ook bij, die bij de Sint-Pietersbasiliek in Rome een kersttoespraak houdt en zijn zegen geeft, in meerdere talen. In koninklijke of presidentiële kersttoespraken zijn enkele veelvoorkomende thema's aan te wijzen: aandacht voor de minderbedeelde medemens; verzoening in conflicten tussen personen of bevolkingsgroepen; vrede in de wereld; verdraagzaamheid en geestelijke waarden. Omdat kerstmis veelal wordt geassocieerd met het Christendom proberen staatshoofden de kersttoespraak algemeen te houden, zodat deze niet alleen in verband kan worden gebracht met het christelijke kerstfeest maar een waardering verkrijgen in de samenleving.

Kerststerren

De kerstster komt al voor in het evangelie van Metteüs. De Ster van Bethlehem wees o.a. de Drie Wijzen uit het Oosten de weg naar Bethlehem waar Jezus net geboren was. Tegenwoordig wordt er met 'kerstster' de Euphorbia pulcherrima bedoeld, een plant met rode bloemen die lijkt op een ster en tijdens de kerst als versiering dient.

De kerststal

Een kerststal is een directe verbeelding van het kerstverhaal. Kerststallen worden vooral in katholieke landen gebruikt en kunnen variëren qua materialen en grootte. In een kerststal wordt de geboorte van Jezus uitgebeeld met behulp van figuren van hout of gips. Vaak is een kerststal te vinden onder de kerstboom, maar ze kunnen ook  levensgroot zijn. o.a. Jezus, Maria en Jozef staan in de stal, maar ook andere figuren uit het kerstverhaal kunnen aanwezig zijn zoals herders, schapen en de drie wijzen. Levensgrote kerststallen vinden we meestal op openbare gelegenheden, in sommige gevallen is het zelfs gebruikelijk om stallen met levende mensen en dieren neer te zetten. De kerststal is een vorm van kerstversiering. Het idee van een kerststal komt voort uit verhalen van de geboorte van Jezus, die na zijn geboorte in een voerbak gelegd werd. De enige logische plek voor een voerbak voor vee was in een stal. Hieruit is de conclusie getrokken dat Jezus in een stal is geboren. Volgens een andere traditie was Jezus in een grot geboren. Dit houdt de legende van de stal niet tegen want in de tijd van Jezus werden grotten inderdaad als stal gebruikt.

De kerstboom

Een kerstboom is een naaldboom (een spar, géén dennenboom!) die mensen rond de kerst in de huiskamer neerzetten en versieren met kerstballen, slingers, lichtjes en andere decoraties zoals engelen, rendieren en eventueel een piek. Ook op pleinen en in parken, straten en tuinen zijn vaak verlichte en versierde bomen te vinden of een grote kerstboom op een markt of andere centrale plaats. Per streek kan het verschillen wanneer de kerstboom wordt opgetuigd. In Nederland doen we dit in de regel pas na 5 december (Sinterklaas). En uiterlijk op 6 januari (Driekoningen) 'moet' hij weer worden afgetuigd, anders zou dit volgens de overlevering ongeluk brengen. Over de oorsprong en de ouderdom van het gebruik van kerstbomen variëren de bronnen uiteraard. De wetenschap van tegenwoordig gaat er vanuit dat de kerstboom niet ouder is dan de 19e eeuw. De christelijke kerk heeft de kerstboom lang geweerd; de boom heeft namelijk niets met het kerstfeest te maken. Door de zondagsschool won de boom aan populariteit; mede met de boom werd daar het evangelie verspreid en de armen voorzien van middelen terwijl voorheen alleen rijke gezinnen een kerstboom hadden. Rond de kersttijd kunnen kerstbomen gekocht worden bij tuincentra, op internet en nog altijd via de traditionele straathandel. Op een plein in een dorp of stad stalt een verkoper zijn kerstbomen en iedereen kan zijn kerstboom dan direct uitkiezen, kopen en meenemen. Naast de echte kerstbomen bestaan er ook kunstkerstbomen die voornamelijk in tuincentra en webwinkels te koop zijn. Deze bomen kunnen op dezelfde manier versierd worden maar bestaan meestal uit een metalen frame en vlamvertragende kunststof.

Andere kerstversieringen

Behalve de kerstboom en de kerststal zijn er nog vele andere versieringen die binnen- of buitenshuis gebruikt kunnen worden, zoals een kerststuk. Een kerststuk is vaak gemaakt van een oase met daarin bijvoorbeeld kaarsen of lampjes, kerstballen, hulstakken, etc. Ook sneeuwbollen en andere kaarsen worden vaak gebruikt om de boel te versieren. Veel mensen bespuiten hun ramen met nepsneeuw om een 'witte kerst' gevoel te creëren. Ook de kerstkaarten worden als versiering verspreid door het huis, bijvoorbeeld op een tafel of boven de open haard.

Kerstmuziek

Met kerst wordt er naar speciale muziek geluisterd. Deze muziek kan heel divers zijn, van een kinderkoor tot popmuziek tot Latijnse zang. Uiteraard zijn er ook traditionele christelijke kerstliederen. Enkele voorbeelden zijn: 'Stille Nacht, Heilige Nacht', 'Er is een Kindeke geboren op aard' en 'De herdertjes lagen bij nachte'. Voorbeelden van profane kerstliederen (niet-kerkelijk) zijn 'O dennenboom', 'Jingle Bells' en 'White Christmas'. Ook vanuit de popmuziek zijn er enkele zeer bekende kerstliederen te noemen die jaar na jaar weer grijsgedraaid worden op de radio en televisie: 'Last Christmas', 'All I want for Christmas is you' en 'Thank God It's Christmas'.

Kerstkaarten en -gedichten

Over kerst zijn veel gedichten te vinden. Sommigen zijn slechts romantisch en sentimenteel, maar andere zijn juist meer literair van aard. Mensen kunnen kerstgedichten schrijven voor zichzelf, voor een ander of om deze voor te dragen.
Kerstkaarten zijn geïllustreerde boodschappen die vrienden en familie elkaar rondom de kerst toesturen. Meestal staat er een tekst op met een gelukwens, zoals “Fijne feestdagen en een gelukkig en gezond nieuwjaar”. Moderne technologie zorgt ervoor dat mensen steeds meer E-cards (elektronische kaarten per e-mail) versturen in plaats van traditionele kerstkaarten. Meestal zijn de kerstkaarten voorzien van een afbeelding van bijvoorbeeld de kerstman, een kerstboom of een andere vorm van kerstversiering.

Kerstsnoep en -gerechten

Veel gezinnen en/of families eten tijdens de kerst samen een uitgebreid kerstdiner. Het vleesgerecht bestaat vaak uit fazant, kalkoen, konijn, rundertong of ree. Het kerstdiner bestaat meestal uit meerdere gangen waaronder een voorgerecht, hoofdgerecht en nagerecht. Het diner wordt gehouden op kerstavond, eerste kerstdag of tweede kerstdag en kan zowel thuis als in een restaurant worden genuttigd. Wanneer men thuis eet wordt er vaak gekozen voor gourmetten, fonduen of steengrillen. Behalve gerechten voor het kerstdiner zijn er voor en na de kerst ook vele andere kerstgerelateerde lekkernijen te verkrijgen, die speciaal voor deze periode van het jaar gemaakt zijn. Enkele voorbeelden zijn banketstaven, kerstbrood, kerstkransjes van chocolade, fondant, schuim of koek, kerststollen of tulbanden.

Kerstuitstapjes

Rondom de kerst zijn er vele evenementen en andere kerstuitjes georganiseerd. Enkele voorbeelden zijn kerstcircussen, kerstborrels en kerstconcerten. Het meest bekende uitje is misschien wel de kerstmarkt, een markt die eenmalig of voor een aantal weken speciaal voor de kerst wordt opgezet, meestal op pleinen in grotere steden. In Nederland zijn de bekendere kerstmarkten te vinden in Valkenburg, Dordrecht, Deventer en Haarzuilens.